Typografische creatie, Jean-François Porchez

Is de typografie van vandaag de belangrijkste actor van de consumptiemaatschappij?

Om te beginnen kunnen we zeggen dat typografie al vele eeuwen deel uitmaakt van onze gewoonten. We kunnen niet zomaar schrijven zonder aandacht te besteden aan het beeld dat we via deze banale en klassieke handeling overbrengen. Als we een typografie kiezen om onze boodschap over te brengen, helpt dat bij een goede overdracht aan de ontvanger en zorgt dat voor een positieve feedback. Er is een dubbele betekenis, voor de vorm kan het een kwestie van esthetiek zijn, maar voor de inhoud is er een soort identiteitsfunctie. Het creëert dus bijzondere sferen. Als we het voorbeeld van het merk Chanel nemen, is het logo van dit merk zeer aanwezig in de gewoonten door zijn soberheid en zijn elegantie. Het vertegenwoordigt indirect de luxe en elegantie van de Fransen. Om een dergelijk imago te kunnen uitdragen, streven merken bovendien naar een visuele identiteit die vergezeld gaat van een typografie die vergelijkbaar is met die van Chanel. Er is dus een soort model, een archetype van mode en imago.

Afgezien van deze meer symbolische kant, vinden wij de typografie en wat daaruit voortvloeit ook terug in ons meest klassieke dagelijkse leven. Het is overal om ons heen, of het nu in mobiele interfaces is of zelfs in gesprekken. Het vertaalt zich indirect in de pictogrammen en iconografieën die vandaag op grote schaal worden gebruikt. Als we het voorbeeld nemen van een gemiddelde gebruiker op zijn telefoon die met iemand communiceert, zal hij zonder het te beseffen ertoe gebracht worden te communiceren via emoji’s. Deze met betekenis gevulde iconen maken het mogelijk de boodschap te begeleiden en zo emoties over te brengen die met typografie normaal niet mogelijk zouden zijn. Dan zien we dat het evolueert in een andere vorm die we niet zouden vermoeden. « Het hele web is slechts tekst », zoals Jean-François Porchez uitlegt. Maar ondanks dat zien we een desacralisatie en trivialisering van de typografie in haar meest klassieke vorm. Het is teruggebracht tot een gemakkelijk toegankelijk en goedkoop instrument. De structuur die het omringt is typografisch. Bovendien zal iemand die geen bijzondere belangstelling voor een lettertype heeft, van nature zonder problemen de beroemdste kunnen citeren. Niet dat hij ze het meest zal gebruiken, maar in zijn omgeving zijn lettertypes altijd zo eenvoudig en buitensporig genoemd dat het normaal wordt.

Maar hoe kunnen we anderzijds verklaren dat tekst in zijn eenvoudigste vorm een speler kan worden in de hedendaagse samenleving? We kunnen het zeker raden dankzij de nieuwe web- en mobiele interfaces die berichten doen circuleren op een heel nieuwe manier waarop we niet noodzakelijk waren voorbereid. Tot slot kunnen wij ons voorstellen dat typografie in de toekomst nauwelijks nog materieel zal zijn, maar slechts een essentieel instrument voor het goed functioneren van onze wereld. Zonder tekst, hoe zouden we dan communiceren?

Danesi Marcel, The Semiotics of Emoji: The Rise of Visual Language in the Age of the Internet, Bloomsbury Publishing, 2016.

Dit boek verwijst naar de emoji’s die ons omringen. We communiceren nu veel via beelden, dit heeft plaatsgevonden binnen de digitale communicatie. Het is nu de modernste vorm van communicatie.
Met dit boek worden we herinnerd aan Jean-François Porchez’ suggestie dat emoji’s een nieuwe vorm van typografie zijn. Ze laten ons toe betekenis te geven aan de boodschap zoals typografie. Dan is het nodig ze nader te bekijken om het gebruik ervan en de redenen ervoor te begrijpen.

Fairon Cédrick, Klein Jean René en Paumier Sébastien, Le langage sms: Étude d’un corpus informatisé à partir de l’enquête « Faites don de vos sms à la science », Presses univ. de Louvain, 2007.

Dit boek is gebaseerd op een verzameling van reële gegevens over het gebruik van sms. Inderdaad, het bevat een unieke en bijzondere taal. Deze taal is voor een tijdje een geheel nieuwe manier van communiceren geworden.
Met dit boek proberen we deze nieuwe taal te begrijpen die door dit nieuwe instrument is ontstaan. Jean-François Porchez verwees er naar op dezelfde manier als emoji’s. Hij is van mening dat gebruikers nog nooit zoveel hebben geschreven als in de afgelopen 10 jaar.

Heilbrunn Benoît, Le logo, n.d. Online: https://www.cairn.info/le-logo-9782130555773.htm, bekeken op 26.04.2020.

Dit boek gaat over de taalkracht van logo’s en de visuele identiteit van merken vandaag de dag. Het verwijst naar de vorm en het beeld dat ze uitstralen. Het kan nodig zijn om de oorsprong te begrijpen van de logo’s die ons omringen.
Dit boek zou ons in staat stellen te begrijpen wat de verborgen boodschappen zijn achter de getypografeerde logo’s. Soms gaat het niet alleen om een visuele voorstelling van de onderneming, maar om een imago op zich. Een typografie kan een boodschap overbrengen die een andere niet kan overbrengen.

Laliberté Jadette, Formes typographiques: historique, anatomie, classification, Presses Université Laval, 2004.

Dit boek helpt om typografische tekens te onderscheiden en beter te begrijpen. Het stelt ons in staat hun betekenissen te begrijpen en ze later beter te analyseren. Het vermeldt ook de verscheidenheid aan betekenissen die lettertypes kunnen hebben.
Dit boek kan essentieel zijn om deze MOOC te voltooien, om beter te begrijpen hoe een lettertype in elkaar zit. Het zou de basis geven voor iemand die geen bijzondere kennis heeft voor dit medium.

McLuhan Marshall, Gordon W. Terrence, Lamberti Elena et al, The Gutenberg Galaxy: The Making of Typographic Man, University of Toronto Press, 2011.

Dit boek vertelt het verhaal van Gutenberg, die de hele boekdrukkunst bedacht en creëerde. Hij was een van de voorlopers van de typografie. Het gaat terug tot de oorsprong van de typografie.
Dit boek stelt iedere gebruiker in staat de oorsprong van deze vaardigheid te begrijpen. Het is dan bijna verplicht het te lezen om het beter te kunnen toepassen op typografische creaties van vandaag.
Blanchard Gérard, « Albert Hollenstein, typographe visualiste », Communication & Langages 24 (1), 1974, pp. 62-81. Online: https://doi.org/10.3406/colan.1974.4156.

In dit artikel wordt teruggekomen op het beroep van typograaf en wat daaruit voortvloeit. Het maakt het mogelijk een nauwkeuriger onderscheid te maken tussen het beroep van typograaf en dat van letterontwerper.
Met dit artikel kunnen we deze twee beroepen beter uit elkaar houden en beter begrijpen wat Jean-François Porchez dagelijks doet en waarom hij het niet op prijs zou stellen als typograaf te worden beschouwd.

David Jacques en Goncalves Harmony, « L’écriture électronique, une menace pour la maitrise de la langue ? | Cairn.info », n. d. Online: https://www.cairn.info/revue-le-francais-aujourd-hui-2007-1-page-39.htm, bekeken op 26.04.2020.

Dit artikel heeft ook betrekking op sms-taal en emoji’s, maar op een meer algemene manier. Met elektronisch schrijven wordt dan de webtaal bedoeld, die in wezen uit tekst bestaat.
Aan de hand van dit artikel kunnen wij de verschillen tussen elektronisch schrift en typografie beter en vollediger begrijpen. Wij kunnen dan de opmerkingen van Jean-François Porchez aanvullen, die van mening is dat het hele web alleen maar tekst is.

Dogusoy Berrin, Cicek Filiz en Cagiltay Kursat, « Hoe Serif en Sans Serif lettertypes het lezen op het scherm beïnvloeden: An Eye Tracking Study, » in: Marcus Aaron (ed.), Design, User Experience, and Usability: Novel User Experiences, Cham, Springer International Publishing, 2016 (Lecture Notes in Computer Science), pp. 578-586. Online: https://doi.org/10.1007/978-3-319-40355-7_55.

In dit artikel wordt ingegaan op het verschil tussen Serif en Sans Serif en welke betekenis dit kan hebben. Of het nu om een gedrukte of een web-interface gaat, de lectuur is niet dezelfde en men moet dan ook weten wanneer elk aspect het best tot zijn recht komt.
Voor deze reflectie kan het van belang zijn de veranderingen in typografie te begrijpen die kunnen optreden bij de Serif en de Sans Serif. Het idee is om de impact van serif te begrijpen en de boodschap die het kan overbrengen.

Marcoux Yves en Rizkallah Élias, « De semantische dimensie, verwaarloosd in de user-experience benadering », Communication Studies No. 41 (2), Université Lille-3, 2013, pp. 119-138.

Dit artikel belicht de UX-kant van digitale interfaces. Het wil alle creatieve ideeën laten zien die we kunnen doormaken bij het werken aan webinterfaces. Het onderzoekt ook wat we willen dat de interface doet en hoe de typografie daarop reageert.
Voor dit denken kan het belangrijk zijn de veranderingen in typografie te begrijpen die kunnen optreden bij Serif en Sans Serif. Het idee is om de impact van serif te begrijpen en de boodschap die het kan overbrengen.

Pignier Nicole, « Sémiotique du webdesign : quand la pratique appelle une sémiotique ouverte », Communication langages nr. 159 (1), NecPlus, 2009, pp. 91-110.

Dit artikel ontwikkelt de noodzakelijke informatie voor elke ontwerper betreffende webdesign. Het maakt het mogelijk om de lay-out en de enscenering van typografie op het web te begrijpen. Niet elk lettertype is online leesbaar.
Het is relevant om dit artikel door te nemen om beter te begrijpen wat Jean-François Porchez uitlegt als hij het heeft over de opmaak van tekst online.

Dupont Pierre-Yves, « Juristes du Numérique | Les fonts de caractères et le mythe de la gratuité », http://www.juristesdunumerique.fr/2015/12/15/les-polices-de-caracteres-et-le-mythe-de-la-gratuite/, geraadpleegd op 26.04.2020.

Deze website belicht het verschil tussen betaalde en gratis lettertypes online. Het helpt om te begrijpen waarom het soms beter is om type-ontwerpers te betalen in plaats van illegaal te downloaden. Het helpt om de wet te leren kennen.
Voor elke ontwerper is het soms gemakkelijk om genoegen te nemen met gratis lettertypes, maar het is net zo belangrijk om de betaalde versies te leren kennen om zijn werk zo goed mogelijk te voltooien.

Esprit de Gabrielle, « Maar waar komt het CHANEL-logo vandaan? | Esprit de Gabrielle, » https://espritdegabrielle.com/mais-dou-vient-le-logo-chanel/, geraadpleegd op 26.04.2020.

Deze website vertelt over de oorsprong van het Chanel logo. Het gaat terug naar de oorsprong in de tijd en laat zien hoe Coco Chanel geïnspireerd werd om te komen tot waar haar merk vandaag is.
Deze ontwikkeling helpt om de geschiedenis van het Chanel logo en het archetype van luxe te begrijpen. Inderdaad, dit logo en de gebruikte typografie, de elitaire en luxueuze kant inspireert andere merken om zich te onderscheiden met dezelfde codes.

Gabor Peter, « De krommen van Pierre Bézier hebben de wereld opnieuw vormgegeven (herladen) », design et typo, 09.06.2008, https://blog.typogabor.com/2008/06/09/les-courbes-de-pierre-bezier-ont-redessine-le-monde-reloaded/, geraadpleegd op 26.04.2020.

Deze website belicht de geschiedenis en het gebruik van Bézier krommen. Het was inderdaad een van de voorlopers van Illustrator, dat tegenwoordig door een groot deel van de ontwerpers wordt gebruikt.
Inzicht in het gebruik en het belang van de Bézier-curve zou een beter begrip mogelijk maken van de lettervormen en de typografie van vandaag. Het is dan relevant om informatie van deze site te halen om te weten of het nodig is om een schreef te hebben of niet.

Renaud Carine, « Digitale typografie, of de kunst van het ongrijpbare ontwerp – UX Blog », https://www.ux-republic.com/la-typographie-digitale-ou-lart-du-design-insaisissable/, geraadpleegd op 26.04.2020.

Deze website maakt het, net als de andere vorige referenties, mogelijk om de regels in de kunst van de typografie op te sommen voor wat betreft het gebruik ervan op het web en in het digitale.
Het maakt het mogelijk alle voorgaande informatie aan te vullen en een ander standpunt in te nemen, dat deze keer technischer is omdat het meer op het niveau van de leer en de logica ligt dan op het niveau van de esthetiek.

Simonson Mark, « De gesel van Arial », text/html, Mark Simonson, Mark Simonson, 26.04.2020, https://www.marksimonson.com/notebook/view/the-scourge-of-arial, geraadpleegd op 26.04.2020.

Deze website verklaart de oorsprong van de lettertypes Arial en Helvetica. Er bestaat inderdaad een soort rivaliteit tussen deze twee lettertypes onder ontwerpers. Het is dan van belang de oorsprong ervan te verklaren.
Om te begrijpen wat er achter de fonts in kwestie schuilgaat en waarom ontwerpers zo’n keuze maken, is het nodig te lezen wat deze site ter beschikking stelt. Zo kunt u een « standpunt » innemen en het lettertype kiezen dat u het beste definieert.