Culturele en creatieve industrieën : definities en uitdagingen…

… het voorbeeld van C2L3PLAY

« Culturele en creatieve industrieën » is een begrip dat steeds vaker gebruikt en gehoord wordt, zonder dat men echt begrijpt wat er op het spel staat. De laatste jaren is er inderdaad een groeiende belangstelling voor creatieve gebieden. Deze belangstelling komt zowel voort uit het feit dat het thema van de creativiteit vaker opduikt in de verschillende onderzoeksdomeinen, als uit de opkomst van het begrip culturele of creatieve economie (Debroux, 2013). Creativiteit kan worden gedefinieerd als « het proces van het omzetten van kennis in nieuwe kennis en uitvindingen die al dan niet innovaties kunnen worden » (Liefooghe, 2010). De culturele of creatieve economie kan worden gedefinieerd als « een geheel van activiteiten […] gericht op het commerciële gebruik van artistieke en semiotische creaties » (Debroux, 2013, met verwijzing naar Scott en Leriche, 2005). De creatieve en/of culturele industrieën worden dan beschouwd als een kans op economische ontwikkeling voor de regio’s. Ze verschenen enkele jaren na de industriële clusters, door Marshall en Porter (twee economen) beschreven als « groeperingen van geografisch nabije bedrijven, onderaannemers en instellingen die samenwerken in dezelfde activiteitensector, dezelfde industrie en waarbij het doel is om in synergie te werken ter bevordering van de innovatie en het concurrentievermogen » (Debroux, 2013, met vermelding van Ambrosino, 2008).

De industriële cluster wordt hier toegepast op de culturele sector. Het begrip « creatieve industrieën » werd eind jaren negentig in Groot-Brittannië bedacht. In 1997 wees de Labour-regering de creatieve industrie aan als de groeimotor voor de Britse economie (Liefooghe, 2010). Het Department for Culture, Media and Sports (DCMS) definieert de creatieve industrieën vervolgens als die industrieën die « gevoed worden door individuele creativiteit, vaardigheden en talent die het potentieel hebben om rijkdom en werkgelegenheid te creëren door de creatie en het gebruik van intellectuele eigendom » (Liefooghe, 2010 met vermelding van Higgs et al., 2008). In 2001 heeft Groot-Brittannië de definitie verduidelijkt en twee subgroepen van activiteiten in de creatieve industrie onderscheiden: ten eerste de industrieën die culturele goederen produceren (bijvoorbeeld interactieve films en spelletjes) en ten tweede de industrieën die diensten verlenen, zoals architectuur, reclame, design, enz. Daarnaast omvatten creatieve industrieën ook radio, televisie, pers, uitgeverij, musea, enz. (Liefooghe, 2010). Er moet dus opgemerkt worden dat de creatieve industrieën veel activiteiten omvatten, waaronder die welke voorheen als culturele industrieën werden geclassificeerd (er zou een verschuiving plaatsvinden van de culturele industrieën naar de creatieve industrieën, waarbij deze laatste een nieuwe categorie van activiteiten vormen die de ontwikkeling van de economie duidelijker zouden volgen). Wat zijn echter de uitdagingen van de culturele en creatieve industrieën in de regio?

Vanuit Europees oogpunt was de « strategie van Lissabon« , die aan het begin van de jaren 2000 opgesteld werd, bedoeld om van de Europese Unie de meest concurrentiële regio ter wereld te maken op het gebied van de kenniseconomie. 2009 zou dan het « Europees Jaar van de Creativiteit en Innovatie  » worden: dit is wat door de Commissie in Brussel besloten werd. Bovendien maken Lille en Kortrijk vandaag deel uit van het Creative Cities Network (in 2004 gelanceerd door UNESCO), een wereldwijde samenwerking die steunt op creativiteit om de stedelijke ontwikkeling en dynamiek te stimuleren (crossborderlivinglabs.eu). Op grotere schaal is C2L3PLAY een Interreg-project voor grensoverschrijdende samenwerking tussen Frankrijk, Wallonië en Vlaanderen, medegefinancierd door de Europese Unie en ondersteund door negen partners in Frankrijk en België.

Creative Living Labs Triple Play fungeert als dé Living Lab voor de Culturele en Creatieve Industrieën van deze grensoverschrijdende regio. Het project biedt ondersteuning “op maat” voor projecten rond culturele en creatieve industrieën (Crossborderlivinglabs). Het doel van het project is het opzetten van een netwerk van grensoverschrijdende Living Labs, of soortgelijke initiatieven binnen dit thema met betrekking tot digitale creativiteit. Het is een echte synergie van actoren (link naar het vorige artikel), met het oog op het bundelen van energie voor de ontwikkeling van de Culturele en Creatieve Industrieën, een strategische sector in de drie grensoverschrijdende regio’s (Bardiot, 2016). Dit jaar is er ook een oproep tot het indienen van projecten op het gebied van creativiteit gelanceerd. Onder de titel « Exprimer la créativité des villes et des régions » wil het de creativiteit van de steden en regio’s in Wallonië, Vlaanderen en Hauts-de-France zichtbaar maken, maar ook de co-creatie tussen burgers, culturele en creatieve actoren, bedrijven, de publieke sector en het onderwijs stimuleren en tegelijkertijd een grensoverschrijdende dynamiek bevorderen (Crossborderlivinglabs.eu).

C2L3PLAY stelt vervolgens projectdragers uit de sector van de Culturele en Creatieve Industrieën in staat om innovatieve projecten voor te stellen waarbij het grote publiek betrokken wordt om een co-creatie-ervaring op te doen met verschillende actoren. De culturele en creatieve industrieën zijn dus een essentiële sector voor onderzoek, creativiteit en innovatie. Ze brengen nieuwe uitdagingen met zich mee en drukken hun stempel op de volledige regio en samenleving.